Uit de Tubantia: Oneto 2019

De keurmeesters vallen op door de witte slagersjas. Er lopen zo’n vijftig tussen de honderden gekooide dieren. Elke keurmeester gaat vergezeld van een schrijver die zijn bevindingen op een kaartje noteert.

Deze wereld is nog niet erg digitaal. Keurmeester Klaas van der Hoek vertelt dat hij een pet met een ei als logo erop heeft, zijn ei-pet. Hij vormt een duo met schrijver Henk van der Wilk die gezeten aan een tafeltje noteert: „Type zeer goed”.

De afkeurende reactie van fokker Herman Lipper leidt niet tot een rode kaart, maar wel tot een discussie. De keurmeester wijst op beschadigde staartveren. Het is vandaag gewoon niet meer dan zeer goed, ook in vergelijking met de andere drie hennen die Lipper heeft meegenomen. „Is ook niet erg”, zegt Lipper maar hij blijft het volstrekt oneens.

Als glas in lood
De Enschedeër Herman Lipper (75) fokt krielkippen van het ras Sebright geel wit gezoomd, vernoemd naar de Engelse Sir George Sebright die lichte veren met een donker randje wist te fokken - als glas in lood - en het via selectie bovendien voor elkaar kreeg dat de hanen hennevederig werden, dus geen sikkelvormige staartveren hebben. Het knappe van de vogels van Lipper is dat de veren precies omgekeerd van tekening zijn: een wat donkerder hart met een lichte zoom.

Lipper houdt van deze sierlijke diertjes. Op een gegeven moment had hij de hele achtertuin volgebouwd met hokken voor de hobby die hij van zijn vader heeft overgenomen na diens overlijden. Zijn vader had wit zwart gezoomd. Samen met zijn moeder op de motor haalde hij ze in de jaren vijftig voor honderd gulden naar Nederland. „Dat was twee weken salaris”, zegt hij. „Kun je nagaan wat een passie”.

Purperen kop
Lipper bracht kleur in de verenpracht. Nu toch al zo’n dertig jaar is hij bovendien bezig de kop van dit lichte hoen donkerder te krijgen. De kunst voor alle fokkers is zo dicht mogelijk bij de standaard te komen en die luidt voor de Sebright een purperen kop. „We zijn op weg”, constateert de keurmeester, „maar we zijn er nog niet. Blijven selecteren”.

Trucje
De Enschedese fokker kan over de beoordeling niet uit. Het woord fraai is voortdurend over de lippen van de keurmeester gegaan toen hij de andere drie hennen bekeek, hun veren terzijde duwde en hun vleugels spreidde, ook al zag hij een vouw in een rechterkeellel die helemaal vlak hoort te zijn. Lipper had heel bewust zijn mooiste voor de laatste kooi in de rij bewaard. Soms werkt dat trucje: als de eerste beoordelingen zeer goed zijn, moet de laatste wel daar overheen gaan.

Maar nu had Van der Hoek al vooraf uitgelegd dat sommige fokkers… enzovoort. Daarom maakt hij eerst een rondje om en tussen alle kippen van een ras door om zich een beeld te vormen van de gemiddelde kwaliteit. Lipper vertelt dat dezelfde kip van deze zelfde keurmeester laatst in Apeldoorn wel een fraai had gekregen. Van der Hoek kan zich dat niet herinneren. „Als ik kippen die ik eerder heb gekeurd herken is het omdat ze of ongelooflijk mooi waren of heel slecht”, zegt hij. Een keurmeester mag hooguit tachtig dieren keuren, anders is hij niet meer scherp genoeg.

Piekmoment na eerste ei
Zeer goed: het is de vorm van deze dag. Net als topsporters moeten kippen op het juiste moment kunnen pieken. Van der Hoek legt uit dat hennen tegen de leg op hun best raken. „Het mooiste is dat ze thuis het eerste ei hebben gelegd en op de show het tweede. Dan zijn ze lekker fris in de kop”. Op een van de kooien van een ander ras ligt warempel een ei. Het is de kunst van de fokker om het uitkomen van eieren af te stemmen op de showagenda, wil die in aanmerking komen voor roem, oorkonde en een geldbedrag.

Maar vervolgens kunnen externe factoren roet in het eten gooien. Voor konijnen die verderop gekeurd worden is het volgens Van der Hoek net als met boerenkool: er moet even de vorst overheen. Dan komen ze dikker in het vacht te zitten. Maar grote temperatuurschommelingen kunnen er bij kippen juist toe leiden dat ze gaan kwakkelen en veren laten vallen.

Skeletafwijking
Keurmeester Ronnie Siemes trekt Van der Hoek aan zijn jasje. Hij heeft een ongelooflijk mooie Cochun kriel gezien die hij wil beoordelen als uitmuntend. Deze hoogste waardering mag alleen worden toegekend met instemming van een van de drie hoofdkeurmeesters. Siemes vraagt Van der Hoek of het gegeven dat de donkere kip met zijn brede voetbevedering één wel heel klein nageltje heeft uitmuntend in de weg staat. Van der Hoek oordeelt van niet en zet zijn handtekening voor akkoord. „Maar het zou best kunnen dat bij de volgende generatie helemaal geen nagel meer aanwezig is”, zegt hij. Een kip heeft vier nagels. Mist er één, dan gaat er een punt af. Mist ze er twee, dan is het een skeletafwijking en krijgt het dier nul punten.

Levenswerk
Er gaat al vijftig jaar geen Oneto voorbij zonder deelname van Lipper. Toen hij nog werkte nam hij er een week voor vrij en hielp hij opbouwen. „De Oneto is alles voor mij”, zegt hij. Lipper vertelt dat hij soms met pijn in het hart dieren moet wegdoen omdat ze teveel beginnen te worden. Ook denkt hij na over de toekomst van zijn foklijn. Hij hoopt iemand te vinden die het geheel wil overnemen en voortzetten. Anders zie je na overlijden vaak dat een paar daarheen en andere daarheen gaan en alles uit elkaar valt. Dan zou dit levenswerk ineens weg zijn.

Uitleg: er zijn bij kleindierenshows zes waarderingen mogelijk: uitmuntend, fraai, zeer goed, goed, voldoende en onvoldoende.

 

Keurmeester Klaas van der Hoek (witte jas) notulist Henk van der Wilk

zie ook you tube filmpje: 

https://www.tubantia.nl/enschede/hoezo-is-deze-enschedese-kip-niet-fraai~a59c48353/